Laaggeletterdheid voorkomen en bestrijden
Kinderen van laagtaalvaardige ouders hebben een grotere kans om taalarm te worden. Om dat te voorkomen, zetten bibliotheken steeds meer in op de gezinsaanpak richting taalarme ouders en hun kinderen. Daarnaast voert meer dan de helft van de bibliotheken actief beleid op de verbinding tussen de preventieve en curatieve aanpak van laaggeletterdheid, waardoor laaggeletterdheid wordt voorkomen én bestreden. Desalniettemin blijven taalarme gezinnen, met name die met Nederlands als eerste taal, voor bibliotheken een lastig te bereiken doelgroep.

Meer activiteiten
Bibliotheken bieden niet alleen de mogelijkheid boeken te lezen en te lenen; ze organiseren tal van leesbevorderende activiteiten en programma’s voor kinderen van 0 tot 4 jaar en hun ouders en andere intermediairs. Zo doen vrijwel alle responderende bibliotheken mee aan De Nationale Voorleesdagen en BoekStart voor baby’s, en meer dan driekwart aan BoekStart in de kinderopvang. Ook is er aandacht voor training en ondersteuning van bijvoorbeeld pedagogisch medewerkers en ouders. In het schooljaar 2019-2020 werden opnieuw meer activiteiten voor ouders en baby’s georganiseerd dan in het voorgaande jaar.

Bredere samenwerking
Bibliotheken werken met steeds meer organisaties samen. Het gaat met name om hun vaste partners, zoals consultatiebureaus, kinderopvanginstellingen, gemeenten en scholen. Ook het aantal partners neemt blijvend toe. In deze beweging is tevens de toenemende aandacht voor de gezinsaanpak terug te zien: er wordt steeds meer samengewerkt met partners die zich richten op laagtaalvaardige ouders. Bibliotheken ervaren deze samenwerkingen als een van de grootste successen van de dienstverlening rondom voor- en vroegschoolse educatie.

Onvoldoende personeel blijft knelpunt
Hoewel steeds meer bibliotheken kunnen aangeven hoeveel fte zij inzetten voor de dienstverlening rondom voor- en vroegschoolse educatie, blijft onvoldoende personele bezetting een knelpunt. Tegelijkertijd worden er steeds meer vrijwilligers ingezet, die nagenoeg allemaal inhoudelijk worden getraind. In twee derde van de gevallen gaat het om scholing op het gebied van interactief voorlezen. Het overgrote deel van de vrijwilligers rondom voor- en vroegschoolse educatie wordt dan ook ingezet voor voorleesactiviteiten in de bibliotheek.

Coronavirus beïnvloedt dienstverlening
Tijdens het schooljaar 2019-2020 werd de dienstverlening van de bibliotheek rondom voor- en vroegschoolse educatie beïnvloed door het coronavirus. Van half maart tot half mei 2020 waren bibliotheken, kinderopvanglocaties en consultatiebureaus verplicht gesloten. Ook toen in mei deze instellingen hun deuren weer mochten openen, werden zij beperkt in de uitvoering van hun dienstverlening. Zo boden bibliotheken minder trainingen aan voor zowel ouders als het personeel. Ook konden minder BoekStartkoffertjes worden uitgedeeld. Tegelijkertijd bood bijna driekwart van de bibliotheken tijdens de sluitingsperiode alternatieve dienstverlening aan. Zij zetten bijvoorbeeld hun voorleesactiviteiten om naar een online variant en brachten bestaande en nieuwe digitale producten extra onder de aandacht.

Over het onderzoek
Dit onderzoek is uitgevoerd via de Bibliotheekmonitor. De landelijke rapportage biedt diverse aanknopingspunten om het gesprek met de gemeente en andere samenwerkingspartners aan te gaan. Daarnaast zijn de resultaten verwerkt in een landelijke infographic en zijn per provincie infographics beschikbaar voor de provinciale ondersteuningsinstellingen (POI’s). De bibliotheken beschikken tevens over een individuele infographic, waarmee de dienstverlening ook op lokaal niveau in kaart is gebracht. Zowel de landelijke en provinciale als de lokale resultaten zijn nader te analyseren via het dashboard op Bibliotheekinzicht. Dit dashboard biedt de bibliotheken de mogelijkheid hun individuele resultaten af te zetten tegen de landelijke cijfers, de resultaten van de provincie en bibliotheken van vergelijkbare grootte.